Wie is er ‘in the lead’ bij digitalisering?

Digitalisering in de supply chain omvat vele perspectieven: het toevoegen van digitale diensten aan fysieke producten zoals bij machine-updates, het vervangen van fysieke door digitale producten zoals in de muziekindustrie is gebeurd, het meer gedetailleerd verzamelen, bewaren en analyseren van data om zo tot betere keuzes te komen… En natuurlijk ook de digitalisering van de supply chain-functie zelf.

Zo liet Walmart onlangs weten dat de contractonderhandelingen met leveranciers nu via een chatbot worden gevoerd. Ook worden steeds meer digitale tools – al dan niet onder het inmiddels zo ongeveer allesomvattende label van artificial intelligence (AI) – ingezet om planners te ondersteunen. Sommige softwareleveranciers kiezen daarbij het perspectief om in principe de supply chain-beslissingen te automatiseren tenzij de software het niet aankan. Doelstelling is dan om de menselijke beslissers zoveel mogelijk uit het proces te verwijderen: de ‘human out of the loop’ en het algoritme ‘in the lead’. Steeds meer softwareontwikkelaars in allerlei gebieden nemen echter het standpunt in dat bij het ontwerpen van beslissingsondersteuning ervan moet worden uitgegaan dat de mens een expliciete rol speelt in het proces: de ‘human in the loop’. De term ‘augmented AI’ wordt hier ook wel voor gebruikt.

ChatGPT

Een heel bekend voorbeeld hiervan is ChatGPT, het grootschalige taalmodel dat in de afgelopen maanden tot een van de grootste hypes in de geschiedenis van de softwareontwikkeling heeft geleid. Interessant is dat het onderliggende GPT3-algoritme al een jaar of vier lag te verstoffen op een van de AI-kerkhoven, totdat een ingenieur bij OpenAI op de gedachte kwam om de ‘human in the loop’ te zetten. Aan GPT3 werd een chatfunctie toegevoegd. En de rest is geschiedenis. Nooit eerder werd een nieuwe online tool zo snel geadopteerd. In de chat stuurt de menselijke gebruiker het algoritme de door hem gewenste richting op door de vragen in de chat zo precies mogelijk te stellen.

Human in the loop

Wat betreft supply chain planning lijkt het paradigma van de ‘human in the loop’ voor veel softwareleveranciers meer een noodzakelijk kwaad dan een weloverwogen ontwerpkeuze. Ik pleit ervoor om het wel een bewuste ontwerpkeuze te laten zijn. Hoewel de toepassing van de grootschalige taalmodellen in supply chain planning niet direct voor de hand ligt door onder andere vertrouwelijkheid van bedrijfsdata en de complexe volgtijdelijke afhankelijkheden in supply chain-beslissingen, is het denkmodel van de ‘human in the loop’ wel passend bij onze sector. Zouden de systemen niet zodanig moeten worden ontwikkeld dat de beslisser ze met eenvoudige prompts aan kan sturen? ‘Zorg nu dat onze grootste klant prioriteit krijgt op alle A-componenten in het assortiment’, gevolgd door ‘Stel wel veilig dat het servicelevel naar de andere klanten niet onder de 90 procent zakt in de komende twee maanden’ – en aan de slag gaat het algoritme. Vrijwel zeker niet op basis van een grootschalig taalmodel, maar op basis van geavanceerde optimalisatietechnieken in combinatie met reinforcement learning. En met de human niet alleen ‘in the loop’, maar ook ‘in the lead’.

Jan Fransoo, hoogleraar Operations en Logistiek Management aan de Tilburg School of Economics and Management