Supply chain-volwassenheid Nederlandse bedrijven doorbreekt kritische grens

Na jaren van langzame groei doorbreekt de supply chain-volwassenheid van Nederlandse bedrijven nu een kritische grens. Interne samenwerking is een feit en samenwerking met externe ketenpartners krijgt serieus vorm. Bedrijven realiseren zich dat ketensamenwerking nodig is om het hoofd te bieden aan de serieuze crises die zich nu voordoen. Dat blijkt uit de Nationale Supply Chain Monitor, het tweejaarlijkse onderzoek door Nyenrode Business Universiteit en BLMC. Zij melden dat de monitor dit jaar ‘een spectaculaire score’ laat zien.

De Nationale Supply Chain Monitor (NSCM) meet sinds 2013 in hoeverre bedrijven interne en externe ketensamenwerking toepassen. In 2022 vond de vijfde editie van de NSCM plaats en voor het eerst doorbreken de resultaten de kritische grens van 3,2 op een vijfpuntsschaal. ‘De NSCM onderscheidt verschillende fasen van supply chain-volwassenheid. Bij een score vanaf 3 is er sprake van interne horizontale samenwerking. Dat wil zeggen dat afdelingen niet meer zozeer gericht zijn op de afdelingsdoelen, maar op de bedrijfsdoelen. Mensen werken samen aan processen over afdelingen heen om die doelen waar te maken en waarde te creëren. Supply chain management neemt daarbij de regie’, meldt Jack van der Veen, hoogleraar Supply Chain Management aan Nyenrode Business Universiteit en een van de twee initiatiefnemers van de monitor.

Externe samenwerking eindelijk echt van de grond

Ook op het gebied van externe samenwerking zijn grote stappen gemaakt. Michel van Buren, directeur van BLMC en mede-initiatiefnemer: ‘Zowel de samenwerking met klanten (3,2) als de samenwerking met leveranciers (3,1) scoren veel hoger dan in de vorige editie. De stijging van deze scores sluit goed aan bij wat we horen uit de praktijk van bedrijven. In een tijd van leveronzekerheid, sterk gestegen kosten en materiaalschaarste is communicatie tussen ketenpartners cruciaal.’ Vooral bedrijven in de retail scoren dit jaar goed op dit onderwerp, zij hebben een flinke inhaalslag gemaakt. Jack van der Veen: ‘Van oudsher hebben retailers veel macht in de keten en dat kan leiden tot een dominante opstelling. Uit deze scores blijkt dat in de retail steeds meer aandacht is voor de relatie met ketenpartners en voor het vergroten van de waarde in de hele keten.’

Holistische aanpak nodig

Iedereen die te maken heeft met supply chain management weet dat goede ketensamenwerking ervoor zorgt dat je wendbaarder bent, kosten kunt verlagen en waarde kunt verhogen. Ook in de boardroom begint dat besef door te dringen. Toch vinden veel bedrijven externe samenwerking spannend. Ze zijn bang voor hun concurrentiepositie of vrezen dat risico’s en opbrengsten van de samenwerking niet eerlijk verdeeld worden. ‘Uit de resultaten van dit jaar blijkt gelukkig dat veel bedrijven de aarzeling voorbij zijn. Je bent in de keten afhankelijk van elkaar, alle schakels hangen met elkaar samen. In de huidige onvoorspelbare markt met elke dag nieuwe uitdagingen is samenwerking een voorwaarde om te overleven’, aldus Van Buren.

Onderzoeker Gijs Dolmans vult aan: ‘We weten uit andere onderzoeken welke basis er nodig is voor zowel interne als externe ketensamenwerking: een organisatiecultuur gericht op het gezamenlijk belang, aangevuld door coachend en dienend leiderschap. Ook op dat vlak geeft de NSCM hoop, want de hoogste absolute scores zijn dit jaar behaald op de thema’s organisatiecultuur en leiderschap.’

Integrale aanpak werkt het beste

De NSCM heeft ook onderzocht op welke thema’s de koplopers het hoogste scoren. Dat geeft een verrassend inzicht, meldt Van der Veen: ‘Koplopers scoren op alle thema’s evenredig hoger. Uit correlatiecijfers blijkt ook dat alle onderwerpen sterk met elkaar samenhangen. Succesvolle bedrijven zetten in op alle thema’s, dus zowel strategie, cultuur, leiderschap, processen en systemen als externe relaties. Die versterken elkaar ook nog eens. Deze bedrijven hebben meer informatie, meer slagkracht en meer impact. Geïsoleerde, starre bedrijven kunnen daar niet tegenop.’

Van Buren concludeert: ‘Vroeger werd supply chain management gezien als een puur operationele kwestie die draaide om processen zoals plan, source, make & deliver. Bedrijven realiseren zich nu dat de supply chain juist je belangrijkste onderscheidende vermogen kan zijn, wanneer je deze inzet als een integrale managementmethode waarin waardecreatie belangrijker is dan kosten en waar gewerkt wordt aan gezamenlijke doelen. Supply chain-directeuren zitten steeds vaker aan tafel in de boardroom nu het vak zich ontwikkelt tot een bedrijfskundige, strategische factor.’