Scheepvaart: laagterecord aan verliezen, maar ook veel nieuwe uitdagingen

De scheepvaart vervoert ongeveer 90 procent van de wereldhandel aan boord van verschillende schepen, waardoor maritieme veiligheid van cruciaal belang is. De afgelopen tien jaar zijn er aanzienlijke verbeteringen geweest, met als hoogtepunt een laagterecord in het verlies aan grote schepen het afgelopen jaar. Toch heeft de sector ook de komende tijd nog heel wat hindernissen te nemen, stelt verzekeraar Allianz Global Corporate & Specialty SE (AGCS) in haar Safety & Shipping Review 2023.

Elk jaar analyseert AGCS de gerapporteerde scheepsverliezen en ongevallen met schepen van meer dan 100 brutoton. In 2022 werden wereldwijd 38 totale verliezen van schepen gemeld, vergeleken met 59 een jaar eerder. Dit betekent een daling van 65 procent van de jaarlijkse verliezen in tien jaar tijd (109 in 2013). Dertig jaar geleden verloor de wereldvloot meer dan 200 schepen per jaar.

‘Scheepsverliezen zijn teruggedrongen tot het laagste aantal dat we in de twaalfjarige geschiedenis van ons jaarlijkse onderzoek hebben gezien, wat de positieve invloed weerspiegelt die veiligheidsprogramma’s, trainingen, veranderingen in scheepsontwerp en regelgeving in de loop der tijd hebben gehad’, zegt kapitein Rahul Khanna, Global Head of Marine Risk Consulting bij AGCS.

Terwijl de totale verliezen het afgelopen jaar afnamen, bleef het aantal gerapporteerde scheepsslachtoffers of -incidenten consistent (3032 in 2022, tegenover 3000 in 2021). Bijna de helft van alle incidenten wereldwijd (1478) had te maken met schade of defecten aan machines. Er werden in 2022 209 branden gemeld, het hoogste aantal in tien jaar, waardoor dit wereldwijd de derde topoorzaak van incidenten is, een stijging van 17 procent op jaarbasis.

Brandrisico’s door batterijen

Verschillende factoren vergroten het risico van branden op zee en aan land. Decarbonisatie leidt ertoe dat nieuwe soorten lading op schepen worden vervoerd, zoals elektrische voertuigen (EV’s) en goederen op batterijen. Potentieel licht ontvlambare lithium-ionbatterijen vormen een groeiend risico voor containervervoer en autovervoerders. Deze batterijmarkt zal het komende decennium naar verwachting met meer dan 30 procent per jaar groeien. ‘De meeste schepen missen de geschikte bescherming, detectie en brandbestrijdingsmogelijkheden om dergelijke branden op zee aan te pakken’, aldus Khanna.

Schaduwtankervloot nieuw veiligheidsprobleem

Meer dan een jaar na de inval van Rusland in Oekraïne zijn de gevolgen voor de scheepvaart nog steeds voelbaar. De dreiging van nevenschade aan de civiele scheepvaart in of rond het oorlogsrisicogebied blijft groot en kan bijvoorbeeld uit drijvende mijnen voortkomen. Oliesancties hebben er ook toe geleid dat Rusland en zijn bondgenoten een schaduwtankervloot hebben gecreëerd om olie te vervoeren en te verkopen.

‘De schaduwvloot bestaat eerder uit oudere schepen, die opereren onder goedkope vlaggen met lagere onderhoudsnormen’, verklaart Justus Heinrich, Global Product Leader Marine Hull bij AGCS. ‘De toename van hun aantal is een zorgwekkende ontwikkeling, die de wereldvloot en het milieu bedreigt. Een groot incident kan leiden tot verlies van levens en tot onverzekerde schade of vervuiling.’

Decarbonisatie grootste uitdaging voor de sector

De scheepvaart draagt jaarlijks ongeveer 3 procent bij aan de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en heeft zich gecommitteerd aan strenge doelstellingen om deze te verminderen. Om af te stappen van de op CO2 gebaseerde scheepvaart zal een periode van verandering nodig zijn, evenals aanzienlijke investeringen. De komende vijf tot tien jaar zal er waarschijnlijk een mix van brandstoffen bestaan, wat reders, exploitanten en havens voor uitdagingen stelt. Met de komst van alternatieve technologieën of brandstoffen kunnen zich volgens AGCS ook meer problemen aandienen.

Economische onzekerheid

De economische en geopolitieke onzekerheid en de dalende vraag hebben hun weerslag gehad op de vrachtprijzen. De kosten voor het verschepen van een container tussen Azië en de Verenigde Staten of Europa waren in april 2023 meer dan 80 procent lager dan een jaar eerder. ‘De vraag is of deze daling, samen met het vooruitzicht van een economische neergang, gevolgen zal hebben voor de budgetten voor onderhoud en risicobeheer. Eerdere recessies hebben deze beïnvloed, wat heeft geleid tot verliezen en een toename van incidenten met machineschade’, aldus Heinrich.

Claims voor scheepsverzekeringen

De gestegen grondstofprijzen, de hogere arbeidskosten en de verstoring van de supply chain hebben aanzienlijke gevolgen gehad voor claims voor scheepsverzekeringen, met name voor casco en machines. ‘De prijs van staal, een belangrijke kostenfactor bij cascoschade, is na de pandemie sterk gestegen, evenals die van reserveonderdelen. Een typische propeller- of machineclaim kost nu ongeveer twee keer zoveel als vóór de pandemie’, legt Régis Broudin, Global Head of Marine Claims van AGCS, uit.

‘Tekorten en vertragingen bij het verkrijgen van vervangingsonderdelen hebben ook geleid tot langere verblijven op reparatiewerven. Arbeidstekorten hebben tot hogere kosten geleid.’ En ook de post-pandemische opleving van de containervaart heeft invloed gehad. De waarde van de vracht is toegenomen met de gestegen prijzen van goederen en grondstoffen. ‘Zelfs bedrijven met het beste risicobeheer zullen het effect van de inflatie op de claims merken’, concludeert Broudin.