Personeelstekort vereist productiviteitsverhoging technologische industrie

De technologische sector staat voor grote uitdagingen: het personeelstekort neemt de komende jaren verder toe en een betere benutting van digitale technologie is noodzakelijk om de productiviteitsgroei hoog te houden. Drie zaken moeten daarom hoog op de agenda van elke producent staan: meer en beter opgeleide vakkrachten, intensiever samenwerken in de keten en volop investeren in Research & Development (R&D). Dat meldt ING Research in een nieuw rapport over de uitdagingen en kansen voor de technologische industrie in Nederland richting 2030.

Met €150 miljard omzet en een productiviteitsgroei die de afgelopen 25 jaar meer dan drie keer zo hoog was als die van de hele economie is de technologische industrie een belangrijke steunpilaar voor de Nederlandse economie en export. De afgelopen vijf jaar is het economisch aandeel van 4,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2017 gegroeid tot 4,8 procent in 2021. De sector bestaat uit producenten van basismetaal, metaalproducten, elektrotechnische en elektrische apparatuur, machines, transportmiddelen en bedrijven actief in reparatie en installatie van machines.

‘De technologische industrie heeft de afgelopen jaren een mooie groei laten zien. Maar het groeiende personeelstekort vraagt om actie, wil de sector het huidige groeitempo vasthouden. Technische vakmensen worden schaarser en ook IT’ers zijn steeds harder nodig om de digitale kansen volop te benutten. Vanwege deze arbeidsmarktkrapte is productiviteitsgroei de belangrijkste driver voor verdere groei en verbetering van de internationale concurrentiepositie’, stelt Gert Jan Braam, ING Sectorbanker Industrie.

15.000 niet te vervullen vacatures in technologische industrie

De arbeidsmarkt is sinds 2021 krapper dan ooit. En die krapte neemt de komende jaren vanwege de vergrijzing vermoedelijk alleen maar toe. De verwachting is dan ook dat er in 2026 in de technologische industrie tussen de 15.000 tot 20.000 niet te vervullen vacatures voor technici zijn. Daarnaast zullen door de toenemende krapte op de arbeidsmarkt ook voor de andere vacatures steeds moeilijker geschikte mensen zijn te vinden. Met name het tekort aan ICT-opgeleiden zal blijven toenemen.

De toenemende arbeidsmarktkrapte maakt het volgens het rapport nog belangrijker dat de technologische industrie het tempo van waardecreatie opvoert. Door het slim inzetten van technologische middelen kan de productie met eenzelfde aantal werknemers toch worden vergroot. Blijft de arbeidsproductiviteitsgroei echter op zo’n 3 procent per jaar liggen, dan moet de personeelsomvang in 2030 ten opzichte van 2020 zo’n 70.000 werknemers groter zijn om het groeidoel – een verdubbeling van de toegevoegde waarde tegen die tijd – te realiseren.

Potentieel voor productiviteitswinsten door digitale transformatie neemt toe

Hoewel nieuwe digitale technologieën zich snel in de economie hebben verspreid, verloopt de adaptatie en vertaling in betere bedrijfsprestaties volgens het rapport vrij traag en ongelijkmatig. Het potentieel voor aanzienlijke productiviteitswinsten door digitale transformatie op middellange termijn is nu echter groter dan in de afgelopen vijftien jaar. Dit komt doordat het merendeel van de digitale toepassingen, zoals kunstmatige intelligentie, nog relatief jong en in ontwikkeling is.

De voordelen van verregaande digitalisering zijn volgens de onderzoekers echter groot. Door machines en apparaten digitaal aan elkaar te koppelen, kan uiteindelijk een volledig geautomatiseerde fabriek ontstaan die 24/7 draait zonder tussenkomst van operators. Dit gebeurt volgens hen tot nu toe nog in te beperkte mate, maar kan de productie en kwaliteit verhogen en arbeid besparen. In het ideale geval kan de gedigitaliseerde fabriek zich met kunstmatige intelligentie zelfstandig optimaliseren via zelfaanpassing en kwaliteitsmeting van producten.

Data-analyse biedt – ook zonder inzet van kunstmatige intelligentie – veel inzicht in procesefficiëntie en productkwaliteit, aldus het rapport. Als dit voor procesoptimalisatie wordt ingezet, kan de productiviteit sterk verbeteren. Bij predictive maintenance wordt machineonderhoud bijvoorbeeld door een continue informatiestroom over gebruik, werking en slijtage van de machine zo ingepland dat het zo min mogelijk kost en zoveel mogelijk oplevert. Via digitale simulatie verloopt het engineering-proces ook efficiënter. En met ontwerpen op basis van een ‘digital twin’ kunnen producten ook virtueel worden geproduceerd en getest voordat prototypes worden gemaakt.

Meer ketensamenwerking en R&D-investeringen

Digitale technologie kan daarnaast vergaande co-creatie mogelijk maken, menen de onderzoekers. Succesvolle samenwerking in supply chains onderscheidt volgens hen de Nederlandse en Europese technologische industrie van haar tegenhangers in de VS en Azië. Zo kan de ontwikkelaar bij het ontwerp al erkende partners betrekken om innovatiekracht te bundelen. Toeleveranciers kunnen door meer inzicht in de fabricage-eisen, robuustheid en kwaliteitseisen van het uiteindelijke product een groter deel van de R&D voor hun rekening nemen.

Tot slot is Research & Development volgens de opstellers van het rapport een belangrijk vliegwiel voor technologische ontwikkeling en productiviteit. Zij stellen dat geavanceerde digitalisering tijd en energie vergt en daarom voldoende innovatiebudget. ‘Nederland investeert duidelijk minder in R&D dan veel andere kenniseconomieën, waarbij de overheid een relatief klein aandeel voor haar rekening neemt’, aldus de onderzoekers.