‘Opmars van AI krijgt brede impact op de arbeidsmarkt’

Het moge duidelijk zijn: de opmars van Artificial Intelligence (AI) is niet te stoppen. En dat zal een flinke impact hebben op de arbeidsmarkt. Een impact die zich waarschijnlijk ook niet beperkt tot lager geschoolde werknemers en routinematige taken, zoals bij eerdere technologische revoluties vaak het geval was, meldt ING Research. 

Hoewel AI al tientallen jaren in allerlei verschijningsvormen wordt toegepast, lijkt met de recente opkomst van generatieve AI (computersystemen, zoals ChatGPT, die nieuwe gegevens kunnen genereren in plaats van puur analyseren) een doorslaggevende stap gezet in de richting van toepassing op veel bredere schaal, aldus het onderzoek. ‘Generatieve AI ontwikkelt zich in een razend tempo, heeft al op veel plekken in ons dagelijks leven een plekje weten te veroveren en heeft de potentie om zich nog veel verder te verspreiden, ook naar (werk)terreinen waar nu nog helemaal geen AI wordt toegepast.’

Vier op de tien Nederlanders gebruiken generatieve AI

Hoe ver AI inmiddels is doorgedrongen in onze maatschappij (op de werkvloer en in ons dagelijks leven) blijkt uit de resultaten van de meest recente ING International Survey. Hieruit komt naar voren dat al vier op de tien Nederlanders (40%) generatieve AI wel eens hebben gebruikt in hun privéleven en een vergelijkbaar aantal voor het werk. Onder jongeren (18-24 jaar) ligt dit aantal nog veel hoger, twee derde (66%) van hen heeft ervaring met generatieve AI.

Gebruik AI tijdbesparend en beter dan verwacht

De ervaringen die consumenten met generatieve AI hebben opgedaan, zijn doorgaans positief. Zo geeft een goed deel van de gebruikers (zowel privé als voor werk) aan generatieve AI ‘handig’ te vinden. Zowel bij privégebruik (20%) als bij professionele toepassingen (38%) melden respondenten dat AI ze helpt om tijd te besparen. Slechts een relatief kleine groep gebruikers (respectievelijk privé 9% en werk 8%) meldt dat het gebruik van AI ze uiteindelijk tijd heeft gekost. Per saldo zijn ook meer gebruikers positief (28%) dan negatief (13%) over de kwaliteit van de resultaten die generatieve AI oplevert.

Hoewel consumenten zich dus over het algemeen vrij positief uitlaten over hun gebruikservaringen, is hun algemene houding tegenover AI minder uitgesproken. Consumenten zien zowel de kansen als de gevaren van AI: zo is 43 procent van de ondervraagden het eens met het statement dat AI een gevaar voor de samenleving kan vormen, terwijl een vrijwel even grote groep AI juist als kans bestempelt. De meerderheid van de consumenten verwacht ook dat AI hun leven verregaand zal gaan veranderen: 54 procent verwacht een grote impact van AI op hun dagelijks leven de komende vijf jaar.

Vrees voor baanverlies

De arbeidsmarkt is volgens ING Research een belangrijke plek waar de impact van AI duidelijk zichtbaar kan worden. Van de consumenten denkt 38 procent dat AI de komende jaren banen zal gaan kosten; slechts 9 procent verwacht dat AI extra banen oplevert. Toch denken veel werkenden niet dat AI direct ten koste zal gaan van hun eigen job. Maar 1 procent verwacht dat hun eigen baan zal verdwijnen. Bijna de helft van de werkenden (48%) denkt dat door AI hun baan (deels) zal veranderen; 37 procent ziet geen of nauwelijks impact van AI op hun eigen job.

Brede impact op de arbeidsmarkt

De verdere opmars van AI zal volgens het onderzoek een aanzienlijke impact hebben op de arbeidsmarkt. Deze impact zal vermoedelijk ook niet alleen invloed hebben op lager geschoolde werknemers en routinematige taken, wat vaak het geval was bij eerdere technologische revoluties. ING Research verwacht dat de gevolgen zich zullen uitstrekken tot werkenden van alle niveaus en een veel grotere variëteit aan typen werk raken. Recente schattingen door het IMF komen erop neer dat zo’n 60 procent van de banen in de eurozone aan AI zal worden blootgesteld.

Banen veranderen, maar werk blijft

Ondanks de brede impact op de arbeidsmarkt lijkt volgens ING Research de vrees voor het verlies van een groot aantal banen niet gegrond. ‘Allereerst zal de verdere opmars van AI tijd kosten en de impact stapsgewijs voelbaar worden. De arbeidsmarkt zal dus ook tijd hebben zich hieraan aan te passen. Daarnaast is het belangrijk niet alleen te focussen op het werk dat verandert en soms zelfs overbodig zal worden. AI levert namelijk ook banen op: extra banen direct gerelateerd aan AI (bijvoorbeeld in de ICT); gloednieuwe (nog niet bestaande) banen; extra werk in sommige dienstensectoren, omdat we door toepassing van AI welvarender worden. Kortom: door AI zullen we banen zien veranderen, maar er blijft werk.’