Logichem 2022: Hoe transformeer je een chemieconcern tot klimaatneutraal bedrijf?

Chemische bedrijven moeten vol aan de bak om aan de afspraken uit het klimaatakkoord te voldoen en in 2050 volledig klimaatneutraal te zijn. Dit begint met visibility: het inzichtelijk maken waar in de supply chain CO2-uitstoot en andere milieuschade wordt veroorzaakt. Maar dat is pas het begin. Welke maatregelen ga je nemen om je impact op het milieu helemaal tot nul te reduceren? Tijdens Logichem 2022 vertelden BASF, Dow en andere grote chemiebedrijven hoe ze dat gaan aanpakken.

Door Harm Beerens

Visibility en sustainability. Daar draaide alles om tijdens Logichem 2022, het driedaagse congres voor supply chain professionals binnen de chemiesector dat dit jaar plaatsvond in De Doelen in Rotterdam. Bij vrijwel alle keynotes, paneldiscussies en breakout-sessies ging het over het inzichtelijk maken van goederenstromen, het meten van CO2-uitstoot en het verduurzamen van supply chain-processen. Uiteraard kwamen ook de hoge gasprijs ter sprake, en de behoefte om hier, gezien de oorlog in Oekraïne en de spanningen met Rusland, in versneld tempo minder afhankelijk van te worden.

‘We staan aan de vooravond van de grootste transitie in de geschiedenis van ons bedrijf’, spreekt Frank Haunert van BASF grote woorden in zijn openingspresentatie. Hoe transformeer je het grootste chemieconcern ter wereld, dat in 2018 nog meer dan 2 miljoen ton aan CO2-equivalenten uitstootte, tot een 100 procent klimaatneutraal bedrijf én houd je tegelijkertijd de groeiambities in stand? Dat is waar hij zich in zijn rol van vice president global inhouse supply chain consulting dagelijks mee bezighoudt.

Haunert toont een overzicht van de BASF-supply chain verdeeld in upstream, intern en downstream met daarbij de verdeling van de huidige CO2-uitstoot. De grootste hap, namelijk 80 procent, zit in toelevering en distributie, maar, zegt hij erbij, het aandeel transport hierin is niet heel groot. Waar BASF momenteel vooral op inzet zijn schonere productiemethoden, zoals het vervangen van het energieslurpende steamcracking door een elektrische variant. Ook met de overstap naar hernieuwbare energie, uit windparken, en het hergebruik van warmte uit koelwater valt bij BASF veel te winnen. ‘We kijken uiteraard ook naar het duurzaam maken van transportstromen, maar dat zal voor ons niet de gamechanger zijn.’

CO2-uitstoot inzichtelijk maken

Waar het duurzaam maken van transport wél de allerhoogste prioriteit heeft, is binnen de Europese Commissie. En dat gaan bedrijven merken, waarschuwt Joost Naessens van Cefic, brancheorganisatie voor de chemische industrie. ‘De EU kijkt natuurlijk niet alleen naar de chemie maar over alle sectoren heen en dan blijkt transport wel degelijk de grootste vervuiler te zijn.’ Als hij in de plenaire zaal van De Doelen wordt geïnterviewd, vertelt hij over de ingrijpende EU-maatregelen die grote bedrijven verplicht hun CO2-uitstoot inzichtelijk te maken en te rapporteren in hoeverre binnen de supply chain aan duurzaamheidseisen wordt voldaan. ‘Door het beprijzen van CO2-emissies en andere financiële incentives zullen bedrijven worden gedwongen zich aan het klimaatakkoord te conformeren en in 2030 tot een reductie van 55 procent te komen.’

Rapportagesysteem

Bij chemiereus Dow hebben ze een heel team vrijgemaakt om over alle businessunits heen de CO2-uitstoot van transportactiviteiten in kaart te brengen. Aanvullend op het bedrijfsbrede ERP is hiervoor een registratie- en rapportagesysteem ontwikkeld. Eén van de uitdagingen daarbij is dat veel transportactiviteiten niet door Dow zelf maar door logistiek dienstverleners worden uitgevoerd. ‘Dat betekent dat we de uitstoot zelf moeten berekenen op basis van het aantal tonkilometers dat door de externe partij is vervoerd’, zegt director international trade operations Lennart Heip (foto) tijdens een paneldiscussie. ‘De volgende stap is dat we deze berekeningen gaan ‘kalibreren’ met de data van transporteurs waarin bijvoorbeeld ook het daadwerkelijke brandstofverbruik is verdisconteerd. Hiermee krijgen we steeds beter inzicht in de daadwerkelijke uitstoot en kunnen we betere keuzes maken.’

Lege kilometers reduceren

Duurzaamheid begint met visibility en het voldoen aan rapportageverplichtingen, maar waar het natuurlijk echt om gaat zijn de verbetermaatregelen die worden genomen. ‘Wij hebben een hele set aan KPI’s gedefinieerd waarin we ons continu willen verbeteren’, meldt global vice president logistics and operations Annika Tibbe van het Finse bedrijf Neste. Ze noemt als voorbeelden het percentage transport dat per trein of over water plaatsvindt en de benuttingsgraad van vervoersmiddelen. Als producent van hernieuwbare diesel en kunststoffen moet Neste het goede voorbeeld geven, vindt Tibbe. ‘Om echt duurzaam te zijn, moet je verder kijken dan alleen de uitstoot die door transport van jouw goederen wordt veroorzaakt. Lege kilometers zijn net zo goed vervuilend, en door deze samen met je ketenpartners in beeld te brengen en deze beter te plannen, kun je ook hier stappen in zetten.’

Betere infrastructuur

Volgens het klimaatakkoord van Parijs moet in 2050 al het goederentransport volledig klimaatneutraal zijn gemaakt. Het voorkomen van lege kilometers is daarbij een stapje in de goede richting, maar uiteindelijk moet er veel meer gebeuren. De fossiele brandstoffen, waar de hele sector nog grotendeels op rijdt, moeten volledig worden uitgefaseerd en er zal meer gebruik moeten worden gemaakt van modaliteiten die minder energie kosten, zoals water en rails. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, verzucht Lennart Heip van Dow. ‘We willen als sector best meer per spoor vervoeren, maar als je kijkt hoe dit in Europa is georganiseerd, met al die verschillende regels en systemen tussen landen, dan wordt ons dat niet gemakkelijk gemaakt.’ Joost Naessens heeft goed nieuws voor hem: ‘De EU gaat de opbrengsten van al die CO2-belastingen inzetten om ook de infrastructuur meer duurzaam te maken. Het spoornetwerk zal worden verbeterd en er zullen laadstations voor elektrische voertuigen worden gebouwd.’