ING: ‘Zachte landing transport en logistiek in 2023’

Er is sprake van een afname van de vraag in het goederenvervoer over land, water en door de lucht. Een mager jaar zal het voor de meeste bedrijven echter niet worden. Zo zal de kleine terugval in de vervoersvraag voor veel wegtransporteurs vanwege het chauffeurstekort vermoedelijk eerder aanvoelen als verlichting dan als zwaarder weer. In de binnenvaart is vooral de scheepscapaciteit krapper, door inefficiënties en de verkoop van schepen. De kostenstijging hierdoor wordt door hogere tarieven behoorlijk goed opgevangen. Alleen het pakketvervoer maakt – na de e-commerce hausse tijdens corona – nu een voelbare teruggang door. Per saldo blijft de transportsector in 2023 echter met 2 procent groeien, blijkt uit het nieuwe vooruitzicht transport en logistiek van ING Research.

De transport- en logistieksector laat in 2023 de extremen van de pandemie geleidelijk aan steeds meer achter zich. Terwijl de extra vraag in het goederentransport met name de eerste helft van dit jaar onder druk staat, zet de terugkeer van reizigers in het passagiersvervoer dit jaar door – ook bij hogere ticketprijzen met dubbele cijfers. Hierdoor groeit de sector per saldo nog steeds met zo’n 2 procent. Bedrijven in luchtvracht – die snel reageren op economische verandering – merkten in de loop van vorig jaar als eerste dat de hausse van consumentengoederen voorbij is.

De magazijnen zijn momenteel nog steeds flink gevuld, wat volgens ING voor een trage start van het jaar in vervoer zorgt. Tegelijkertijd loopt de correctie van het pakketvervoer daarbij na eerdere recordjaren nog door. Al met al zijn logistiek dienstverleners – die de behoefte aan opslag, regie en weerbare supply chains zien toenemen – er ten opzichte van 2019 (pre-corona) het meest op vooruit gegaan.

Sancties tegen Rusland

De overslag van goederen in de grote zeehavens van Rotterdam en Antwerpen blijft na een turbulent jaar onder druk staan. De wereldhandel vlakt dit jaar af en heeft te maken met economische tegenwind en meer protectionisme. De sancties tegen Rusland – met sinds 5 februari ook de ban op minerale olie – zorgen voor het wegvallen van overslag, maar ook voor extra vraag naar LNG en kolen. Bovendien zorgt dit voor grote veranderingen in de handelspatronen en de inzet van schepen en vliegtuigen. De omslag in het Chinese Covid-beleid kan in de loop van 2023 steun geven aan de wereldhandel en zeker ook voor het daaraan sterk verbonden doorvoerland Nederland.

Personeelstekort remt de groei

Ook in het huidige minder gunstige economische klimaat blijft het personeelstekort de grootste belemmering van bedrijven in de transport- en logistieksector. Terwijl de vraag van opdrachtgevers er in veel gevallen nog steeds is, remt het personeelstekort voor bijna de helft van de bedrijven de groei. Eerder bleek het nijpende tekort al op Schiphol en bij de NS, maar ook bij de vele kleine bedrijven in het wegtransport is het personeelstekort groter dan een jaar geleden. Het ziekteverzuim ligt nog steeds 1 procent hoger dan gemiddeld in de afgelopen tien jaar, er stromen meer ouderen uit en jongeren zien een carrière in het wegtransport minder zitten. Daarnaast zijn er in Europa nog altijd veel minder Oekraïense chauffeurs actief door de oorlog.

In december telde het UWV 13.800 online vacatures voor Chauffeurs, één op elke zeven werkenden. Arbeidscapaciteit is voor bedrijven daarom steeds vaker het uitgangspunt voor planning. ‘Voor steeds meer bedrijven bepaalt het personeel de planning en de grenzen van de vervoerscapaciteit. Iets minder vraag is dan nauwelijks merkbaar en met aanhoudende krapte zijn hogere kosten makkelijker door te berekenen’, aldus sectoreconoom Transport & Mobility Rico Luman van ING.

Minder capaciteit in binnenvaart

Ook in de binnenvaart is de capaciteit schaarser, maar dan vooral door minder schepen en een beperking van de inzet. Volgens schattingen van scheepsmakelaars zijn inmiddels zo’n 250 schepen uit de West-Europese vloot naar het Donaugebied verkocht, om onder andere Oekraïense lading te verschepen. In combinatie met het lage aantal nieuwe schepen dat er na 2010 bijkwam en kleinere schepen die eruit gaan, zorgt dit ervoor dat de vervoerscapaciteit onder druk staat. Bovendien kan de vloot minder efficiënt worden ingezet. Zo is er in de tankvaart meer scheepscapaciteit nodig voor het (apart) vervoeren van meer soorten (bio)brandstoffen en zorgt het naderende verbod op varend ontgassen ervoor dat tankers vaker stilliggen.

Ook kan de Rijn dit jaar weer te maken krijgen met laag water. Door relatief warm weer vindt de ‘smeltpiek’ eerder plaats, wat in de loop van de zomer voor een lager waterpeil en een lagere beladingsgraad van schepen kan zorgen. Doordat verladers van onder andere de extra kolen meer inzetten op vervoerszekerheid zal de krappere capaciteit naar verwachting meer invloed hebben op de omzet dan de zwakkere vervoersvraag en houden de vervoerstarieven sterker stand dan in het verleden, aldus ING.

Meer reizigers nemen het vliegtuig

In 2022 was het aantal reizigers en vluchten op Schiphol terug op respectievelijk 73 en 80 procent van het niveau van 2019. Het sterke herstel van het Europese vakantie- en vrijetijdsverkeer is ook terug te zien in jaarcijfers over passagiersaantallen van onder andere Easyjet, Ryanair en Wizz Air. Signalen over boekingen wijzen erop dat dit in 2023 doorzet, ondanks dat de vliegheffing van zo’n 8 naar ruim 26 euro per ticket gaat en vliegen duurder wordt. Het eerste volledige jaar zonder ingrijpende coronabeperkingen draagt ook bij aan de groeicijfers.

In het openbaar vervoer is het reizigersverkeer begin februari tot zo’n 80 procent hersteld ten opzichte van het laatste jaar vóór corona (2019). Het herstel van de laatste 20 procent gaat door thuiswerken zeker voor het treinverkeer ook nog enkele jaren duren. Toch krijgt de stijgende lijn ook hier in 2023 een vervolg. Naarmate de betrouwbaarheid van de trein na veel hinder in 2022 dit jaar verbetert, zullen er mogelijk ook meer reizigers uit de auto terugkeren naar het spoor, aldus ING.