ING: industrialisatie noodzakelijk voor efficiënt bouwproces

Hoewel de vraag naar nieuwbouwwoningen door de coronacrisis op korte termijn wel eens af zou kunnen nemen, keert deze op de lange termijn ongetwijfeld terug. Om de gewenste bouwproductie weer aan te kunnen, is een efficiënt bouwproces noodzakelijk. Industrialisatie is dan de oplossing, omdat op die manier sneller gebouwd kan worden, tegen lagere bouwkosten en met minder personeel. Aan industrialisatie kleven echter ook nadelen. Die worden uitgebreid besproken in het door het ING Economisch Bureau gepubliceerde rapport ‘Industrialisatie in de bouw: Lagere bouwkosten afwegen tegen hogere risico’s’.

Om de schaarste op de Nederlandse woningmarkt structureel aan te pakken, heeft het kabinet de doelstelling om minimaal 75.000 woningen per jaar te bouwen. Er is echter te weinig direct beschikbare bouwgrond en ook kan de vraag naar nieuwbouw door de coronacrisis, ondanks de schaarste, tijdelijk terugvallen doordat consumenten onzeker zijn en grote aankopen als een nieuw huis even uitstellen. Op termijn neemt de vraag door het structurele tekort echter weer toe, waardoor bouwkosten weer oplopen en personeelstekorten opnieuw een probleem kunnen worden. Om hierop voorbereid te zijn, kunnen bouwbedrijven industrialiseren en handwerk vervangen door machines.

Voor- en nadelen aan industrialisatie

Voordelen van industrialiseren zijn volgens ING dat de bouwkosten kunnen afnemen met circa 10 à 15 procent. Bij meer schaalvoordeel kan dit verder oplopen. Ook kan er met minder personeel gewerkt worden. Door onder geconditioneerde omstandigheden in een fabriek te werken, verbetert ook de kwaliteit. Daarnaast vermindert de milieu-impact door onder andere meer gebruik van modulaire bouwmaterialen die makkelijker herbruikbaar zijn.

Het verlies aan flexibiliteit is voor bouwbedrijven echter een nadeel bij industrialisatie. Industrialiseren brengt hogere vaste kosten met zich mee en daaraan kleven risico’s bij het stilvallen van de bouwproductie. In een krimpende markt kunnen prijzen ook nog volatieler zijn, doordat geïndustrialiseerde bouwers hun prijzen nog harder laten zakken. Ze kunnen gedwongen worden dit te doen tot de variabele kosten (ver onder de kostprijs). De variabele kosten zijn bij geïndustrialiseerde bouw juist een relatief kleiner aandeel van de totale kosten, waardoor de prijzen dus harder kunnen dalen. Door standaardisatie is er bovendien minder maatwerk mogelijk.

Koplopers profiteren

Als de industrialisatie in de bouw doorzet, profiteren volgens het rapport eerst de koplopers onder de bouwbedrijven. Door een succesvolle implementatie van industrialisatie kunnen zij lagere prijzen berekenen, profiteren van concurrentievoordeel en hierdoor ook een hoger rendement behalen. Als meerdere bouwbedrijven industrialiseren, vervalt het kostenvoordeel van de koplopers echter. Door de concurrentie dalen dan ook de bouwprijzen. De rendementen van de hele bouwsector hoeven dus niet per se te verbeteren.

Anticyclisch bouwbeleid kan helpen

Een stabiel overheidsbeleid dat (woning)bouw stimuleert op de momenten dat de productie terugloopt, zorgt volgens ING voor meer zekerheid voor bouwers om de benodigde investeringen in industrialisatie te doen. Als de overheid industrialisatie wil bevorderen om de bouwproductie omhoog te krijgen, kan ze volgens ING zorgen voor een minder volatiele woningmarkt door juist nu een anticyclisch begrotingsbeleid te voeren.

Overigens werd tijdens de kredietcrisis een procyclisch begrotingsbeleid gevoerd (met onder andere beperking van de hypotheekrenteaftrek, verlaging van de maximale financiering en verhoging van de btw). Hierdoor werd de nieuwbouw ook getroffen, waardoor de volatiliteit toenam. Geen goede basis voor bouwbedrijven om te investeren in industrialisatie, aldus het rapport.

Voordelen van industrialisatie op termijn groter

Volgens Sectorbanker Building & Construction Jan van der Doelen is industrieel bouwen tijdens de huidige coronatijd ‘zeker een uitdaging’ door minder flexibiliteit en hogere vaste kosten. ‘Op lange termijn zijn de voordelen van industrialisatie echter groter. Als de bouwproductie weer aantrekt, zullen de koplopers hun concurrentievoordeel kunnen benutten door een milieuvriendelijker, goedkoper en efficiënter bouwproces met een kwalitatief beter eindproduct.’

Gert Jan Braam, Sectorbanker Industry, meent dat het voor de ontwerpende, uitvoerende en toeleverende partijen in het hele, vaak complexe bouwproces van belang is om zo vroeg mogelijk betrokken te worden. ‘Hierdoor kan het ontwerp beter worden afgestemd op het geïndustrialiseerde productieproces. De kosten in de keten worden hiermee gereduceerd en doorlooptijden verkort.’ Dat draagt volgens Braam uiteindelijk bij aan het rendement van de partijen die dit het beste kunnen en tevens aan de betaalbaarheid voor opdrachtgevers.