Disrupties dwingen producenten tot nadenken over uitbesteding van logistiek

De disrupties in de supply chain dwingen logistiek dienstverleners en vervoerders tot strategische keuzes. Het meest spraakmakend is de opmars van zeevrachtvervoerders in andere takken van logistiek. Al die ontwikkelingen bieden stof tot nadenken, stelt Matthias Hanke (foto) van adviesbureau Roland Berger tijdens Webinar Wednesday. ‘Het zou kunnen dat we het keerpunt hebben bereikt wat uitbesteding van logistiek betreft.’

Door Marcel te Lindert

Sinds 2016 zorgen geopolitieke spanningen voor de ene disruptie na de andere. Denk aan de Britse afscheiding van de Europese Unie, de handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. ‘Ik ken meerdere logistiek dienstverleners die gespecialiseerd zijn in transport tussen Rusland en Europa. Voor hen is de oorlog een grote tragedie’, meldt Matthias Hanke, die namens adviesbureau Roland Berger strategisch advies geeft aan logistieke partijen in Centraal-Europa. ‘En wat we niet moeten vergeten, is dat het vertrouwen van ondernemers en consumenten in de industrie door de gevolgen van de oorlog een flinke knauw heeft gekregen. Bedrijven in de logistiek merken dat direct. Als ook het conflict tussen China en Taiwan escaleert, is dat een nog grotere ramp.’

Wat de impact van de disrupties is, verschilt van bedrijf tot bedrijf. Ben je uitbesteder van logistiek (verlader) of logistiek dienstverlener? Ben je als logistiek dienstverlener gespecialiseerd in de contractlogistiek of in de last mile? Treed je op als expediteur of alleen als transporteur? Is je focus gericht op wegtransport, spoorvervoer, luchtvracht of zeevracht? Hanke: ‘De vraag welke ontwikkelingen wel of geen impact hebben, zal elk logistiek bedrijf zelf moeten beantwoorden. De volgende vraag is wat dan de strategie moet zijn. Moet je kosten gaan besparen of juist groeiplannen maken? Moet je je verdienmodel aanpassen? Is het beter om op zoek te gaan naar fusie- of overnamepartners? Of kun je beter je hele bedrijf verkopen?’

Verschuivende handelsstromen

Omdat de wereldwijde handelsstromen door de geopolitieke spanningen verschuiven, is vrijwel elk bedrijf in de logistieke sector gedwongen om strategische keuzes te maken. Kijk bijvoorbeeld naar de grote fluctuaties in de vraag naar en de prijzen van transport. Of naar de misallocatie van transportcapaciteit en de schommelende brandstofprijzen. ‘Die ontwikkelingen brengen de winstgevendheid en uiteindelijk ook het voortbestaan van sommige bedrijven in gevaar. In ieder geval leiden deze ontwikkelingen af van de vraagstukken waarmee bedrijven eigenlijk bezig zouden moeten zijn: het toekomstbestendig maken, verduurzamen en digitaliseren van bedrijfsvoering.’

Hanke wijst op de veranderingen in supply chains. Steeds meer producenten kiezen voor meer lokaal georiënteerde supply chains. Ze bouwen extra buffers in om zich in te dekken tegen de risico’s en kiezen voor productie of assemblage dichter bij de afzetmarkt. Ze reduceren de complexiteit in hun supply chains door het aantal productvariaties en daarmee ook de afhankelijkheid van leveranciers te verminderen. ‘Dat heeft allemaal invloed op de investeringsbeslissingen van bedrijven.’

Stabiliserende transportprijzen

Een andere factor die daarop van invloed is, zijn de ontwikkelingen in de transporttarieven. Vooral de tarieven voor zeevracht en luchtvracht zijn de afgelopen jaren geëxplodeerd. Keren die weer terug naar het niveau van 2019 voor de uitbraak van het coronavirus? ‘De voorspelling is dat de zee- en luchtvrachtvolumes de komen jaren waarschijnlijk blijven stijgen. We moeten even een slag om de arm houden, want het kan zijn dat bedrijven in het kader van duurzaamheid kiezen voor andere transportmodaliteiten. Maar de verwachting is dat de tarieven voor zeevracht 40 procent en die voor luchtvracht 20 procent boven het niveau van 2019 zullen uitkomen.’

De afgelopen jaren hebben veel bedrijven in de logistiek al belangrijke strategische beslissingen genomen. Hanke wijst op de consolidatieslag onder wereldwijd opererende logistiek dienstverleners, die de komende jaren blijft doorgaan. ‘Dat stelt vooral middelgrote logistiek dienstverleners voor een keuze: laten ze zich overnemen of gaan ze zelf op overnamepad? Of is er nog een andere groeistrategie denkbaar? Meer schaalgrootte biedt de mogelijkheid om lagere tarieven aan te bieden en nog meer marktaandeel te veroveren. Tegelijkertijd zijn er ook logistiek dienstverleners die juist onderscheidend willen zijn en nieuwe omzetbronnen zoeken.’

Opschuivende zeevrachtvervoerders

Opvallend is de strategie van grote zeevrachtvervoerders als Maersk, CMA/CGM en MSC. Die hebben de afgelopen jaren dankzij de hoge prijzen goed verdiend en gebruiken dat geld om nieuwe delen van de supply chain te betreden. Ze investeren in containerterminals, in expeditie en in andere transportmodaliteiten, zelfs luchtvracht. ‘Wie de hele supply chain controleert, kan differentiëren in diensten. Die kan snelle en langzame diensten aanbieden, bijvoorbeeld door verschillende combinaties van zee- en luchtvracht. Een verlader die zijn transporttijd van Shanghai naar Rotterdam verlengt van twee dagen tot twee weken door deels over te schakelen op zeevracht, kan zijn CO₂-footprint soms wel met 60 of 80 procent verlagen. Terwijl die verlader nog steeds twee weken sneller is dan een concurrent die volledig van zeevracht gebruikmaakt.’

Al deze ontwikkelingen bieden stof tot nadenken, ook voor verladers. Hanke vraagt zich af of we op een keerpunt staan als het gaat om het uitbesteden van de logistiek. ‘We hebben een jarenlange ontwikkeling achter de rug waarin steeds meer logistieke activiteiten zijn uitbesteed. Er zijn meerdere argumenten die zouden kunnen leiden tot een omkering van die ontwikkeling. Kijk naar de toenemende risico’s met betrekking tot de aanvoer van grondstoffen en componenten. Wil je als verlader dat proces volledig in handen blijven leggen van een externe partij of zelf meer grip uitoefenen? Of denk aan de ontwikkeling van platforms die vraag en aanbod van transportcapaciteit bij elkaar brengen. Wie heeft nog een expediteur nodig als hij via dergelijke platforms direct zaken kan doen met vervoerders? Ik heb geen bewijs dat we het keerpunt wat betreft uitbesteding hebben bereikt, maar het is wel iets om over na te denken.’

Aan de slag met duurzaamheid

Een ontwikkeling die de komende jaren van grote invloed zal zijn op de investeringsbeslissingen van logistieke bedrijven, is de groeiende aandacht voor duurzaamheid. Steeds meer overheden leggen regels op omtrent de uitstoot van broeikasgassen, met name in de Europese Unie. Steeds meer producenten staan onder druk van consumenten om hun uitstoot te verlagen. ‘Er zijn steeds meer verladers die tegen hun vervoerders zeggen: je gaat je werk groen doen of je gaat het helemaal niet meer doen. Daarnaast biedt de circulaire economie ook kansen voor logistiek dienstverleners, met name als het gaat om retourstromen’, stelt Hanke. ‘Duurzaamheid staat op de agenda. Bedrijven in de logistieke sector zullen hierop moeten acteren. Anders zetten ze zichzelf buitenspel.’