Crisis onontkoombaar volgens chaostheorie

Tijdens ons trenddiner bijna een jaar geleden voorspelde ik ten overstaan van bijna honderd supply chain-directeuren dat we ons rond deze tijd in een economische crisis zouden bevinden. Als je je een beetje verdiept hebt in de chaostheorie, dan kon je zien dat het Europese en wereldwijde economische systeem instabiel was geworden en zich op de rand van chaos bevond. Op de vraag wat dan de trigger voor deze economische crisis zou zijn, antwoordde ik dat ik dat niet zeker wist maar dat het wel eens de brexit zou kunnen zijn. Covid-19 bleek echter de zwarte zwaan die het Butterfly-effect startte en leidde tot een wereldwijde crisis.

De economie is te vergelijken met een verbrandingsmotor en deze draaide vóór de crisis op een te hoog toerental. Door allerlei weeffouten in de economie – bijvoorbeeld het gemak waarmee banken leningen aan startende ondernemers verstrekten – raakte de motor ernstig oververhit. De situatie riep bij mij beelden op van een scène uit de film Jaws, waarin de fanatieke haaienjager Quint de motor van zijn boot forceert om een grote witte haai naar ondiep water te lokken. Als de motor zichzelf opblaast, zinkt de boot, hetgeen (spoiler alert!) Quint het leven kost. Zijn metgezel, politiechef Brody, had het hem eerder al gezegd: ‘You’re gonna need a bigger boat.’ Maar wat de boot eigenlijk nodig had, was een betere en sterkere motor.

Opgepompt assortiment

Nu de economische motor wereldwijd ernstig hapert en in sommige industrieën compleet is stilgevallen, moeten bedrijven zich erop bezinnen hoe zij hun business weer aan de praat krijgen. Cruciaal is de vraag wie jouw belangrijkste klanten zijn en welk productassortiment je hen wil aanbieden. Vóór de crisis was al te zien dat veel bedrijven hun assortiment compleet hadden opgepompt.

Zo sprak ik een paar jaar geleden de logistiek directeur van autoproducent Skoda. Hij had trots verteld dat ze met behulp van simulatiesoftware drie carrosserieën in een container hadden weten te puzzelen. Skoda’s die in een speciale kleur – paars onder andere – waren besteld, moesten van Tsjechië naar Portugal worden getransporteerd om daar te worden gespoten.

Ik vroeg hem of de hoge extra kosten voor het spuiten van de paarse kleur werden doorberekend in de prijs voor de koper. Het antwoord was ‘nee’. Als fervent Skoda-rijder heb ik hem daarop geadviseerd deze logistieke kosten meer dan volledig door te berekenen op deze verkooporders: ‘Verkoop Skoda’s alleen in enkele standaardkleuren en maak de rest exorbitant duur.’

Simpeler portfolio

Ook Marc Engel, Chief Supply Chain Officer bij Unilever, vertelde onlangs in een webinar dat zijn bedrijf het aantal Stock Keeping Units van essentiële producten, zoals schoonmaakmiddelen, met 65 procent had gereduceerd. ‘Een veel simpeler portfolio was noodzakelijk om ons bedrijf draaiende te houden’, verklaarde Engel.

Bedrijven moeten zich in deze existentiële economische crisis afvragen wat ze écht nodig hebben om business te genereren, net als een start-up. Met de tegenwoordig beschikbare analysetools is het relatief eenvoudig om maandelijks uit het eigen ERP-systeem een matrix te genereren met gelijktijdige ABC-analyse van product- en klantwinstgevendheid.

Chaostheorie

In de huidige situatie, met Covid-19 als excuus, is het bovendien een stuk gemakkelijker om te stoppen met verliesgevende C-artikelen, zonder gemekker van bijbehorende, slecht renderende klanten. De chaostheorie stelt dat minder complexe systemen veel stabieler zijn; heel logisch. Bouw daarom een zo simpel mogelijke economische motor, liefst een elektrische, die niet snel oververhit raakt.

Martijn Lofvers, Chief Trendwatcher Supply Chain Media
martijn.lofvers@supplychainmedia.nl