Bijen doen meer dan alleen bestuiven

De natuur vormt een inspiratiebron voor het trekken van vergelijkingen met de maatschappij. De bijenwereld is ook zo’n interessante omgeving om van te leren. Honingbijen vergaderen nooit, hebben geen verschillende afdelingen en evalueren hun werk niet, schrijft Ramon Hagedoorn in zijn managementboek ‘Het Bijeffect’. Volgens Hagedoorn is de opbrengst van het werk van een bijenvolk de bestuiving van bloemen. ‘En dat doen ze met zijn allen, ogenschijnlijk zonder gemor.’

Hagedoorn is een hobby-imker. Dus hij weet het nodige van bijen. Als bestuurskundige heeft hij gewerkt bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In een dergelijk omgeving past zijn bijenmetafoor voor grootschalige samenwerking. En blijkbaar is het moeilijk samenwerken binnen een ministerie. Volgens Hagedoorn slaagt een bijenvolk erin goed samen te werken omdat het een collectief doel heeft (bestuiving), maximale binding (vanwege een enkele koningin), beperkte grondstoffen in het productieproces, de mogelijkheid van zelfstandig werken en een grote gevoeligheid voor veranderingen in de omgeving.

Al deze elementen, met wellicht de koningin uitgezonderd, zijn van toepassing op een wendbare supply chain in onduidelijke tijden. Het is jammer dat Hagedoorn zich eigenlijk beperkt tot de wereld van overheid en onderwijs, maar dat komt waarschijnlijk door zijn achtergrond als bestuurskundige in plaats van bedrijfskundige. Een bijenvolk is niet alleen een dienstverlener met het bestuiven van bloemen, maar ook een concrete producent van honing.

Toepasbaarheid buiten de overheid

Dit boek zou veel beter zijn geweest als het was ingegaan op de mogelijke toepasbaarheid buiten de overheid, en ook bij productie- en handelsbedrijven. Experts roepen al jaren dat bedrijven meer en beter moeten samenwerken in de supply chain. Het is maar de vraag of deze bedrijven in dit boek de benodigde antwoorden hiervoor vinden. Jammer, want het is fascinerend om te lezen hoe bijen zo effectief en efficiënt kunnen samenwerken. Zo sprokkelen ze de honingvoorraad niet lukraak bij elkaar, maar altijd bij de beste nectarbron, waaruit ze gezamenlijk oogsten. Maar Hagedoorn laat helaas onvermeld wat bedrijven hiervan  kunnen leren.

‘Het Bijeffect. Leren samenwerken van bijen’ (2020), Ramon Hagedoorn. ISVW Uitgevers, 144 blz., €19,95