Betaal je eigen butler!

Het aandeel van online detailhandel in de totale detailhandel lijkt na een enorme piek in 2020 te stagneren op zo’n 13 à 15 procent in de grootste Europese landen, alsook in de VS. Voor boodschappen ligt dat nog wat lager en lijkt de groei er ook uit.

Veel van de online boodschappendiensten die in de afgelopen jaren het licht zagen, hebben het moeilijk. De flitsbezorgers zijn bijna verdwenen nu ook Getir als last man standing in financiële problemen zit. In de megadeal tussen Ocado en het Amerikaanse Kroger om met de innovatieve technologie van de Britse boodschappenbezorger tientallen distributiecentra te bouwen, is flink wat zand tussen de raderen gekomen nu Kroger de uitrol heeft gepauzeerd. Ik denk dat alle supermarktketens er stilletjes op hopen dat ook voor boodschappenbezorging een plafond is bereikt, want de thuisbezorgdiensten eten flink wat marge op.

Bovengrens marktaandeel voor thuisbezorging

Samen met mijn collega Niels Agatz van de Erasmus Universiteit heb ik gemodelleerd of er een bovengrens zit aan het marktaandeel voor thuisbezorging. In de bezorging zijn de economies of scale heel beperkt omdat de busjes door volume worden beperkt en nu al enorm efficiënt worden ingezet. Alleen met heel andere bezorgmodellen zoals een heel korte tijd per stop (afleveren aan de voordeur in plaats van in de keuken) en minder flexibiliteit voor de klant in het kiezen van tijdsloten is nog een kleine winst te behalen. Dat betekent dat het voor een land als Nederland lastig is om de bezorgkosten terug te brengen tot onder de – zeg – 7 tot 10 euro per order.

En dan hebben we het nog niet over de 7 tot 10 euro voor het picken van de order. De enige uitweg hiervoor is automatisering, waarvan de kosten steeds weer worden onderschat. Samen met de kosten voor bezorging betekent dat zo’n 15 tot 20 euro per order. In landen met een laag (of geen) minimumloon kan dat bedrag natuurlijk fors lager zijn, waardoor deze diensten in China of Brazilië wel kunnen floreren. Het aantal mensen in Nederland dat 20 euro per bezorging wil betalen (of een minimumbestelling van 150 of 200 euro wil doen) is erg klein.

Werkelijke kosten doorbelasten aan klant

Mijn college Santiago Gallino van Wharton toonde me deze week op basis van een studie van dit bedrijf dat met thuisbezorging van boodschappen het aantal uren arbeid dat de retailer per product moet verzetten fors toeneemt en in sommige gevallen zelfs verdubbelt. Met onze structurele arbeidstekorten is zijn voorspelling dat de onderliggende kosten nog verder zullen stijgen, en dat het onvermijdelijk zal zijn dat uiteindelijk de werkelijke kosten zullen worden doorbelast aan de klant. Dat lijkt fair ten opzichte van de klanten die nog gewoon hun boodschappen zelf in de winkel halen en die nu in feite indirect voor de butlerservice van de thuisklanten betalen.

Jan Fransoo, hoogleraar Operations en Logistiek Management aan de Tilburg School of Economics and Management