Advies aan supply chain-leiders: oordeel niet, maar stel vragen

Goed leiderschap vraagt om zelfinzicht. Dat is de boodschap die blijft hangen na de leiderschapssessie van recruitmentbureau Inspired-Search. Oud-schaatser Mark Tuitert vertelt welke inzichten hem hebben gebracht naar olympisch goud. ‘Goede leiders denken nooit dat ze alles al weten, maar blijven vragen stellen. En soms betekent dat om hulp vragen.’ 

Door Marcel te Lindert 

Twee inzichten hebben er in belangrijke mate aan bijgedragen dat Mark Tuitert in 2010 – na twee gemiste kansen in 2002 en 2006 – wél olympisch goud wint. Het eerste inzicht is dat het teambelang ook zijn eigenbelang is. ‘Als je mij ziet schaatsen, dan rijd ik de rondjes in mijn eentje. Maar wat je niet ziet, is dat ik elke dag samenwerk met andere schaatsers. Het grootste deel van die samenwerking bestaat eruit dat we achter elkaar in een treintje rijden. Samen met een sprinter en een stayer, twee totaal verschillende types. Alsof je moet samenwerken met mensen van marketing en IT’, vertelt Tuitert, die zelf uitblonk op de middenafstanden.

Samen schaatsen in een treintje luistert nauw. ‘Als een sprinttraining op het programma staat, schuilen wij achter de rug van de sprinter. Hij neemt ons mee op een hogere snelheid dan we zelf ooit kunnen halen. De volgende dag rijden de stayers voorop. Die gaan nooit heel snel, maar blijven maar doorgaan, die houden nooit op. Zo leggen we de lat van ons team elke dag een stukje hoger. Als je dat vier jaar lang volhoudt tot aan de Olympische Spelen, kun je succes boeken. Net als in elk ander project.’

Kop in de wind

Het bewaken van het teambelang gaat niet vanzelf. Tuitert heeft het vaak zien misgaan, niet alleen in de sport maar ook in het bedrijfsleven. ‘Als de ego’s groter worden dan het teambelang, gaat het mis. Als de sprinter zo hard rijdt dat niemand hem kan bijhouden, rijdt iedereen met zijn kop in de wind en haalt niemand meer zijn topniveau. De volgende dag doet de stayer hetzelfde en schaatst ook hij zo snel dat niemand hem kan bijhouden. De ego’s zijn dan misschien gesust, maar het niveau daalt.’

Als van samenwerking geen sprake meer is, neemt de kans op succes zienderogen af. ‘Maar afgezien daarvan is het gewoon ook niet leuk meer. Ik bouw liever een synchroonschaatsentreintje dan een kippenhok vol ego’s. Dat is een belangrijke component van leiderschap: mensen meekrijgen in dat treintje, uitleggen wat hun taken en verantwoordelijkheden zijn en het plezier erin houden. Dat is essentieel.’

Om hulp vragen

Het tweede inzicht is zo mogelijk nog belangrijker. Dat is zelfinzicht. ‘We nemen onszelf overal mee naartoe. Als we onszelf niet leren kennen, leren we de wereld niet meer kennen’, stelt Tuitert, die na acht jaar topsport dacht dat hij het allemaal wel wist. Toen hij in 2006 voor de tweede keer de Olympische Spelen mistte, kwam hij tot inkeer. ‘Als je denkt dat je alles al weet, stop je met leren. Goede leiders denken nooit dat ze alles weten, maar blijven vragen stellen. En soms betekent dat ook om hulp vragen.’

Tuitert ontdekte dat hij onbewust al jarenlang werd geremd door de verstoorde relatie met zijn vader. Door de vechtscheiding tussen zijn ouders had hij al zes jaar lang geen contact meer met hem. ‘Ik was boos op mijn vader en gaf hem overal de schuld van. Ik heb mijn vader opgebeld, waarna het contact is hersteld. Vier jaar later stond mijn vader samen met mijn twee broertjes op de tribune te juichen toen ik olympisch goud won.’

Probeer niet te oordelen

Een groot deel van zijn inzichten haalt Tuitert uit het stoïcisme, een filosofische stroming uit het oude Griekenland. Een van de stoïcijnse leraren is Epictetus. ‘We maken in ons leven dingen mee die tot emoties leiden, zoals de boosheid richting mijn vader. Epictetus zou zeggen: die boosheid komt niet door je vader, maar door jouw eigen oordeel over je vader. Daar zit een grote kern van waarheid in. Wij zijn gewend om heel snel een oordeel te vormen. Een oordeel impliceert dat je weet hoe het zit, maar dat is vaak maar een aanname. Probeer dus niet te oordelen, maar vragen te stellen.’

Het verkrijgen van zelfinzicht is een rode draad tijdens de leiderschapssessie van Inspired-Search. Voor supply chain executives die zichzelf beter willen leren kennen, organiseert de specialist in executive search een leiderschapstrail in Spanje. Tijdens een wandeltocht van zeven dagen krijgen acht supply chain executives alle gelegenheid om samen te leren en te reflecteren en hun persoonlijke drijfveren te onderzoeken. Hoe belangrijk dat is, weten Edwin Tuyn en Oskar Verkamman van Inspired-Search als geen ander. Tuyn pakt zijn rustmomenten als hij met zijn fotocamera de natuur ingaat. Verkamman maakt met zijn motor lange trektochten door Centraal-Azië en het Midden-Oosten.

Camino Francés

Perry Buenen, de huidige COO van Eriks, vertelt welke inzichten hij opdeed tijdens de Camino Francés, de wandeltocht van Zuid-Frankrijk naar Santiago de Compostella. Hij besloot deze tocht te lopen nadat hij zijn baan bij Johnson & Johnson had opgezegd. ‘Ik heb lang nagedacht over de volgende stap in mijn loopbaan, maar daar kwam ik niet uit. Ik heb de tocht bewust in mijn eentje gelopen om alleen te kunnen zijn en rust te nemen.’

Tijdens de wandeltocht kwamen vanzelf de herinneringen aan zijn lange loopbaan, die vooral bestaat uit het leiden van grootschalige transformatieprojecten in de supply chain. Wat waren de succesvolle transformaties waarbij alles vanzelf leek te gaan? En wat waren de transformaties die wat stroever verliepen? ‘Wat ik tijdens de tocht heb geleerd, is het belang van flexibiliteit. In een transformatieproject moet je blijven vasthouden aan het einddoel, maar accepteren dat het pad daarnaartoe soms wat anders verloopt.’

Stel je flexibel op

Buenen geeft toe dat hij in de eerste tien jaren van zijn loopbaan niet zo flexibel was. ‘Dat is de periode waar ik minder positief op terugkijk. Misschien haalde ik wel het einddoel, maar dat kostte verrekte veel energie. Elke dag moest ik iedereen ervan overtuigen om te blijven vasthouden aan het pad dat ik had uitgestippeld. Dat is slopend en niet effectief. Stel je daarom flexibel op, luister naar je omgeving en maak er geen halszaak van als het pad wat anders verloopt.’