Bescheiden groei sector transport en logistiek

De transport- en logistieksector krijgt dit jaar weer vaste grond onder de voeten. In de logistiek, het pakket- en het wegvervoer keert de groei terug nu overtollige voorraden zijn afgebouwd en de vraag naar consumentengoederen herstel laat zien. Tegelijkertijd zorgen de maar zwak aantrekkende economie en de lage industriële vervoersvraag ervoor dat het groeipotentieel beperkt is. Per saldo kan de sector dit en volgend jaar een volumegroei van 1,5 procent verwachten. Dat blijkt uit het nieuwe ‘Vooruitzicht transport en logistiek’ van ING Research.

De grote pieken en dalen in de transport- en logistieksector zijn voorbij. De terugkeer van reizigers in de luchtvaart en het openbaar vervoer na de pandemie gaat de laatste fase in, waarmee het groeiniveau terugvalt, meldt ING.

Aan de andere kant is de correctie in het goederenvervoer door een normalisatie in consumentenbestedingen en de afbouw van voorraden ook grotendeels achter de rug. Aantrekkende (internationale) e-commerce helpt daarbij. Het leidt tot een terugkeer van de groei in de logistiek en het pakket- en wegvervoer.

Tegelijkertijd zorgen een mix van een zwak aantrekkende economie, aanhoudend zwakkere vervoersvraag vanuit de industrie en beperkingen in capaciteit ervoor dat de groei in 2025 niet sterk zal aantrekken.

Relatief sterk jaar voor luchtvrachtoverslag

Het aantal vluchten op Schiphol ligt op koers om in 2024 ruim 7 procent hoger uit te komen dan in 2023. Daarmee ligt het Nederlandse niveau licht onder dat van het Europese vliegverkeer. De vraag naar reizen blijft aanhouden, al worden vliegtickets door de afstandsafhankelijke vliegbelasting en de hogere Europese CO2-heffing (ETS) opnieuw duurder.

Met de uitspraak van de Hoge Raad is krimp van Schiphol op korte termijn uit beeld. Tegelijkertijd is Schiphol dit jaar al op weg naar 475.000 vluchten en blijft er met het door het kabinet voorgestelde maximum van 485.000 nog ruimte voor 2 tot 2,5 procent meer vluchten. Gezien de omgevingsbelangen blijft de marge dus beperkt.

Onzekere factor voor de komende jaren is of het kabinet toch door zal gaan met overloopluchthaven Lelystad. Opvallend is volgens ING dat de luchtvrachtoverslag een relatief sterk jaar doormaakt door stevige groei van internationale e-commerce (waaronder uit China) en aanhoudende onzekerheden in internationale supply chains.

Binnenvaart en spoor voelen tegenwind industrie

De grote zeehavens – waaronder Rotterdam – zien dit jaar naar verwachting per saldo weer enige groei, al blijven de onzekerheden in handelspolitiek en supply chains voorlopig groot. De overslag van grondstoffen houdt last van de kwakkelende energie-intensieve industrie, die onder druk staat van relatief hoge energieprijzen.

Dit is volgens ING vooral te merken in het voor de transportsector belangrijke Duitse achterland. Daarbij is het nu snel afnemende kolenverbruik in de energiesector voelbaar in de binnenvaart en vooral in het spoorgoederenvervoer, waar dat nog steeds 20 procent van de lading uitmaakt. Groei in andere segmenten weegt daar niet tegenop.

Verschuiving van containers van de weg naar water en spoor – waar de overheid al lange tijd op inzet – blijkt in de praktijk moeilijk. Waar het aandeel in de containerafvoer vanuit Rotterdam naar het achterland via binnenvaart en spoor in 2013 nog respectievelijk 35 en 11 procent bedroeg, was dit in 2023 zelfs gedaald naar 31 en 10 procent. Vooral de internationale afvoer van containers via de Rijn zit in het slop.

De verslechterde concurrentiepositie is onder andere te wijten aan de afgenomen betrouwbaarheid door schommelende waterstanden en capaciteitsproblemen op het spoor. Initiatieven zoals subsidie om containers van de weg naar het water te verplaatsen, hebben hier geen verandering in kunnen brengen.

Personeelstekort veelal belangrijkste belemmering

Hoewel groei van de vraag in transport en logistiek grenzen kent, is personeelstekort voor bedrijven niet zelden een belangrijkere zorg. Het gaat hierbij niet altijd om logistiek personeel zoals chauffeurs en conducteurs, maar ook om technici en steeds meer ICT’ers.

De krapte heeft te maken met de vergrijzing en een verminderde instroom, maar ook met het ziekteverzuim in de sector dat nog altijd bijna 1%-punt hoger ligt dan vóór corona en aanmerkelijk hoger dan gemiddeld.

Na een daling sinds eind 2022 is de vacaturegraad alweer opgelopen. Op elke 1000 banen in transport en logistiek staan nu 47 vacatures open, tegenover 52 op het hoogtepunt. Meer dan de helft van de ondernemers ziet het personeelstekort dan ook als belangrijkste belemmering.

Flinke stijging faillissementen in 2024

Na een aantal goede jaren kreeg de winstgevendheid van bedrijven in transport en logistiek een terugslag door minder vraag, hogere kosten en tariefdruk. Het aantal faillissementen lag in de eerste helft van dit jaar 40 procent hoger dan in 2023 en steeg vooral in de grootste deelsector, het wegvervoer.

Ondanks de sterke groei is het faillissementspercentage nog wel lager dan in het verleden, omdat er ook veel bedrijven zijn bijgekomen. Tegelijkertijd is de financiële uitdaging met relatief sterke loonsverhogingen en stijgende kosten door onder meer naleving van nieuwe wetgeving en investeringen in ICT nog niet over en kan de trend zich nog doorzetten.

Gunstig is wel dat het dieptepunt in de vervoersmarkt inmiddels achter de rug lijkt, de kostenstijging dit jaar afneemt en de terugkerende volumegroei voor een iets betere onderhandelingspositie zal zorgen, aldus ING.