Europa blijft achter met investeren in supply chain start-ups

Slechts 8 procent van het kapitaal dat wereldwijd wordt geïnvesteerd in logistieke innovatie, komt terecht bij start-ups uit Europa. Dat lage cijfer staat in sterk contrast met het hoge marktaandeel (46 procent) van Europese bedrijven in de wereldwijde logistiek. Hoe kan het dat Europa achterblijft met investeren in innovatie? Tijdens Supply Chain Media’s Webinar Wednesday probeerden experts van McKinsey en scm-startups.com de cijfers te duiden. ‘Er is hier een geringe bereidheid om in zee te gaan met start-ups.’ 

Door Marcel te Lindert

McKinsey heeft onderzoek gedaan naar ruim 500 logistieke start-ups, die samen maar liefst 80 miljard dollar aan kapitaal hebben weten te verwerven. Investeren in logistieke start-ups is iets van de laatste zes à zeven jaar, concludeert het adviesbureau. ‘Een jaar of tien geleden hadden investeerders nauwelijks aandacht voor logistieke start-ups. Pas in 2014 zagen we de belangstelling voorzichtig groeien. En in 2018 zagen we de eerste grote financieringsrondes, wat leidde tot meer dan 15 miljard dollar aan investeringen’, stelt Ludwig Hausmann, partner van McKinsey en expert in transport en logistiek.

Na de doorbraak in 2018 volgde een tussenjaar in 2019. ‘In 2020 hadden we waarschijnlijk een explosieve stijging in investeringen gezien als we niet waren getroffen door Covid-19. Ondanks dat veel investeringen enkele maanden zijn uitgesteld, is in 2020 nog altijd bijna 13 miljard dollar in logistieke start-ups gestoken. De grote explosie volgde alsnog in 2021, met een stijging van 95 procent tot bijna 25 miljard euro’, meldt Hausmann. ‘En ook dit jaar belooft een goed jaar te worden. Denk aan Flexport, dat begin februari bekendmaakte maar liefst 935 miljoen euro aan kapitaal te hebben opgehaald.’

Achterblijver in logistieke start-ups

De analyse van McKinsey laat zien dat slechts 8 procent van al het kapitaal terechtkomt bij Europese start-ups. Maar liefst 56 procent van het kapitaal gaat naar Azië – met name China – en 32 procent naar Noord-Amerika. Dat is opvallend omdat bestaande Europese bedrijven de wereldwijde logistieke markt domineren. Zij nemen bijna de helft van de omzet in de logistieke markt voor hun rekening. ‘Er is sprake van een enorm contrast’, concludeert Hausmann. ‘Europa is de zetel van de heersende logistieke klasse, maar een achterblijver als het gaat om logistieke start-ups.’

Hausmann erkent dat Europa sowieso niet vooroploopt met investeren in start-ups, ook niet in andere sectoren. ‘Als we kijken naar de hele start-up scene, dus inclusief de fintech-start-ups, zien we dat 54 procent van het kapitaal gaat naar Noord-Amerikaanse en 28 procent naar Aziatische start-ups. Europese start-ups zijn nog altijd goed voor 16 procent van het kapitaal. Maar juist in de sector waarin Europa dominant is – de logistiek dus – is het aandeel twee keer zo klein. Ik hoop van ganser harte dat dit de komende jaren verandert. We moeten er als sector in ieder geval voor zorgen dat we een eerlijk deel van het Europese start-up-kapitaal krijgen.’

Terughoudend met innovatie

De achterstand van Europa roept om een verklaring. ‘Het zou kunnen zijn dat in Europa veel investeringen in logistieke innovatie bij de grote logistiek dienstverleners als DHL, Kuehne + Nagel en DSV terechtkomen en dat we daarom minder behoefte hebben aan logistieke start-ups. Maar eerlijk gezegd geloof ik daar weinig van. Start-ups ontstaan altijd op locaties waar inefficiënties bestaan en waar ruimte is voor verbetering van klanttevredenheid. Dat is ook in Europa het geval.’

Mathias Bosse van scm-startups.com volgt net als Hausmann de markt voor logistieke start-ups op de voet. Hij heeft er zelfs een boek over geschreven: The Supply Chain Management Startups Handbook. Als verklaring noemt hij de terughoudendheid in Europa als het gaat om innovatie. ‘In Europa zien we een geringe bereidheid om nieuwe innovatieve, digitale oplossingen in te zetten en met start-ups in zee te gaan. Dat hindert de ontwikkeling van start-ups in Europa. We hebben in Europa veel bedrijven die wereldwijd toonaangevend zijn in de logistiek. Maar ik betwijfel of die genoeg doen om hun positie te behouden. Ik denk in ieder geval dat ze meer zouden moeten doen.’

‘Tweede golf’ in investeringen

Verreweg het meeste kapitaal gaat volgens McKinsey naar start-ups die zich richten op de last mile: on-demand delivery-platforms ($22,6 miljard) en nieuwe pakketvervoerders ($12,1 miljard). Daarnaast scoren marktplaatsen voor wegtransport hoog ($21,3 miljard). Start-ups op het gebied van visibility ($6,1 miljard) en robotica ($5,4 miljard) volgen op grote afstand. ‘De interesse in last-mile start-ups is opvallend, aangezien die markt met een omvang van 360 miljard dollar relatief klein is. De transportmarkt is met 2200 miljard dollar veel groter. Het verschil is dat de last-mile-markt veel sneller toeneemt dankzij de groei in e-commerce. Dat trekt veel investeerders over de streep. Die investeren liever in groeimarkten’, stelt Hausmann.

Bosse valt nog iets anders op: Europa telt relatief veel start-ups die zich niet bezighouden met de last-mile of transportmarktplaatsen, maar met meer technologie-gedreven oplossingen zoals supply chain visibility en supply chain planning. ‘Dat zijn oplossingen die voor investeerders wat lastiger te begrijpen zijn. Ze moeten meer moeite doen om de markt hiervoor te doorgronden. Deze start-ups waren wat minder zichtbaar, maar dat is aan het veranderen. Door het succes van start-ups in de last-mile krijgen investeerders meer belangstelling voor andere innovaties in de supply chain’, stelt Bosse, die spreekt van een ‘tweede golf’. ‘We zien een toename in investeringen in meer technologie- en software-gedreven oplossingen.’

‘Dark side’ van de supply chain

De toenemende belangstelling voor supply chain visibility blijkt ook uit het overzicht van Europese supply chain start-ups dat Supply Chain Media elk jaar opstelt. Het lijstje met start-ups op dit terrein wordt elk jaar langer. Een voorbeeld is Winddle, winnaar van de vierde European Supply Chain Start-up Contest. Volgens CEO Emilia Jevakhoff gaat de behoefte aan visibility vandaag de dag verder dan het voorspellen van de aankomsttijd van een container. ‘Bedrijven willen weten wat er in die container zit. Zit erin wat erin had moeten zitten? Zijn er problemen met documentatie? Ze willen inzicht in problemen die een nadelige impact hebben op de supply chain. En ze willen dat inzicht zo snel mogelijk.’

Een van de uitdagingen is het vinden van nieuwe medewerkers. Volgens de Start-up Health Check van Supply Chain Media hebben steeds meer start-ups daar moeite mee. Dat merkt ook Winddle. ‘Wij opereren stroomopwaarts in de supply chain, een deel dat misschien minder sexy en aantrekkelijk is dan de last-mile. Het is lastig om uit te leggen wat we doen en om het werk in dit deel van de supply chain aantrekkelijk te maken. Wij spreken vaak over de ‘‘dark side’’ van de supply chain.’