Jack van der Veen: ‘Flexibiliteit vraagt om gezamenlijke standaards’

Flexibiliteit in de supply chain zou volgens hoogleraar Jack van der Veen van Nyenrode Business Universiteit de economische schade als gevolg van de coronacrisis kunnen beperken. Dat vraagt volgens hem echter wel om een andere manier van aansturen. ‘Ik kan zelf wel flexibel zijn, maar als ik afhankelijk ben van tien anderen die daar niet in meegaan, leidt het niet tot het gewenste doel. Je zult met de hele keten flexibel moeten zijn’, aldus Van der Veen. Standaardisatie is daarbij volgens hem een must.

‘In supply chain management dringen een aantal prestatievelden altijd om voorrang. Je wilt natuurlijk lage kosten, maar ook hoge servicekwaliteit. En intussen mag je geen fouten maken, want dat gaat ten koste van de efficiëntie’, aldus Van der Veen, in een vraaggesprek met GS1 Nederland, een onafhankelijke ‘not-for-profit’ standaardisatieorganisatie. ‘Naast kwaliteit en kosten zijn snelheid, flexibiliteit, betrouwbaarheid en duurzaamheid de belangrijkste prestatievelden. Soms gaan die gelijk op, soms zijn ze tegengesteld aan elkaar. En in die trade-offs moet je keuzes maken.’

Meer wendbaarheid en flexibiliteit betekent volgens hem ook dat er in de supply chain meer samenwerking nodig is. ‘Ik wend elke crisis aan om te zeggen: zie je wel, er is behoefte aan ketensamenwerking. Toen de lockdown in maart vorm kreeg, gingen alle organisaties crisisteams inrichten met de belangrijke interne stakeholders. In zo’n crisisteam kun je heel snel beslissingen nemen, ook over zaken waar eerst jaren over werd gehakketakt, zoals het investeren in informatietechnologie. En de vraag is dan waarom we het eigenlijk niet altijd op die manier doen.’

Flexibiliteit

Flexibiliteit zou volgens Van der Veen de economische schade kunnen beperken. ‘Er zijn natuurlijk sectoren waar het nu echt niet goed gaat, omdat de vraaguitval daar dermate hoog is dat er niet tegenop valt te flexibiliseren. Maar bij heel veel andere supply chains zie je dat het gewoon doorgaat; alle spullen liggen gewoon in de supermarkt. Het geeft denk ik ook aan dat ketens veel meer in hun vermogen hebben dan wat ze traditioneel doen. Voorwaartse sprongen worden nu heel snel genomen. Maar ja, we hebben er blijkbaar wel een crisis voor nodig om het te kunnen doen.’

Een dergelijke flexibiliteit in de supply chain vraagt volgens Van der Veen om een andere manier van aansturen. ‘Ik kan zelf wel flexibel zijn, maar als ik afhankelijk ben van tien anderen die daar niet in meegaan, leidt het niet tot het gewenste doel. Je zult met de hele keten flexibel moeten zijn.’ Standaardisatie is daarbij volgens hem een typische efficiëntie-driver. ‘Doordat we dezelfde taal spreken, verstaan we elkaar. GS1-standaarden zijn natuurlijk een enorme winst. Ik zou niet weten hoe we zonder standaarden voor identificatie en productdata de logistiek zouden moeten doen.’

Transparantie

Transparantie is volgens de hoogleraar het toverwoord voor een agile supply chain. ‘Aan het begin van de coronacrisis was dat het grote probleem; we wisten niet wie precies in de keten zat en waar bepaalde producten waren. Zeker toen China plat lag, dachten veel partijen dat ze daar geen hinder van zouden ondervinden. Totdat ze erachter kwamen dat ze drie schakels terug in de keten wel degelijk afhankelijk waren van iemand in China die de spullen niet kon leveren. Transparantie is nodig om voortdurend te kunnen voelen wat er gaande is in de keten, met flexibiliteit kun je daar vervolgens op inspelen.’

Om flexibeler en duurzamer te zijn, zullen bepaalde ketens korter gemaakt moeten worden, meent Van der Veen, met minder spelers erin en dichter bij huis. ‘Als de retailer zijn informatie goed deelt met de hele keten, is de eindvraag duidelijk en hoeven de ketenpartijen niet continu op elkaar te reageren. Maar nog niet eens de helft van de retailers blijkt bereid zijn informatie te delen. Iedereen wil transparantie, maar data delen is blijkbaar toch iets anders. Terwijl het erom gaat dat je concurrentievoordeel krijgt door informatie met je ketenpartners te delen. Mensen zijn de bottleneck voor betere samenwerking.’

Impact van ICT

Daarnaast heeft ook de ICT een enorme impact op supply chains. ‘In supply chains heb je drie stromen: producten, informatie en geld. We hebben een periode achter de rug waarin in productstromen veel innovaties plaatsvonden, momenteel wordt vooral in de informatiestromen geïnnoveerd. Daarbij kun je met smart contracts de geldstroom beter organiseren. En dat betekent dat je de keten daadwerkelijk anders kunt inrichten. Als ieder product een productpaspoort krijgt, creëer je een ultieme transparantie in de keten, waarmee je de productstroom van zaadje tot karbonaadje in kaart kunt brengen.’

Bron: GS1 Nederland