Optimisme onder start-ups maakt plaats voor realisme

De afgelopen zes jaar is de supply chain ontdekt door durfkapitalisten. Met name in de Verenigde Staten en China hebben ze miljarden gestoken in start-ups. Voor veel jonge bedrijven breekt nu een cruciale fase aan, zeker nu durfkapitalisten sinds de uitbraak van de pandemie een stuk minder scheutig met geld zijn geworden. Met name in Europa zijn supply chain start-ups een stuk minder optimistisch dan een jaar geleden.

Door Marcel te Lindert

Tien jaar geleden stond supply chain nog niet op de radar van durfkapitalisten. Ze staken opgeteld een kleine 100 miljoen dollar in supply chain start-ups: een schijntje in vergelijking met het totale vermogen dat durfkapitalisten tot hun beschikking hebben. Zo’n zes jaar geleden volgde opeens een kentering. De investeringen in supply chain start-ups groeiden in vijf jaar tijd met een factor 100 tot het gigantische bedrag van 10 miljard dollar in 2018. ‘Natuurlijk zien we dat de investeringen dit jaar als gevolg van Covid-19 afnemen, maar lang niet zo sterk als in andere sectoren’, zegt Ludwig Hausmann, partner travel, logistics and transport infrastructure bij McKinsey & Company.

McKinsey & Company heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar supply chain start-ups uit de hele wereld. Ze hebben bijna tweehonderd van de grootste start-ups en hun investeerders – goed voor 30 miljard dollar – in kaart gebracht. Hausmann bespreekt de inzichten samen met collega Tobias Wölfel en Martijn Lofvers van Supply Chain Media in een webinar. ‘Innovatie in de supply chain is altijd al belangrijk geweest. Noodzakelijk ook om de kosten te verlagen en globalisering te faciliteren. Vandaar het onderzoek naar start-ups in deze sector’, aldus Hausmann.

10,5 miljard dollar naar de last mile

De kentering zes jaar geleden heeft voor een belangrijk deel te maken met het toenemende belang van e-commerce. Daarom stoppen durfkapitalisten hun geld vooral in start-ups met nieuwe last mile-oplossingen, in totaal zo’n 10,5 miljard dollar. ‘Aanvankelijk waren ze vooral geïnteresseerd in oplossingen met een grote impact op consumenten. In dat bedrag van 10,5 miljard dollar hebben we de platformen voor maaltijdbezorging nog niet eens meegerekend’, weet Hausmann.

De focus op de last mile is opmerkelijk, omdat deze tak van logistiek qua marktomvang maar een fractie inneemt van de totale transportmarkt. ‘Maar de last mile is een groeimarkt. Durfkapitalisten kijken liever naar de groei dan naar de totale marktomvang. Er heerst een geloof dat een investering in deze groeimarkt een grotere kans heeft op een positieve ‘‘return on investment’’ dan in de traditionele transportmarkt.’

Marktplaatsen voor wegtransport

De laatste jaren hebben durfkapitalisten steeds meer belangstelling gekregen voor marktplaatsen in het wegtransport. Die hebben opgeteld 7,2 miljard dollar ontvangen. Hausmann: ‘Dit is een markt met traditionele, inefficiënte businessmodellen die veel potentie biedt. Maar dit is ook een markt met heel veel start-ups, die het lang niet allemaal zullen redden. Met name voor prijsvergelijkingssites zal weinig ruimte zijn. Hun toegevoegde waarde is beperkt. Het meeste kapitaal zal gaan naar de supply chain-platformen met de meeste toegevoegde waarde. Dat zijn de platformen die klanten aan zich weten te binden.’

Het zijn echter niet alleen nieuwe businessmodellen waarmee start-ups scoren. Met name in landen als India zijn nieuwe logistiek dienstverleners bijzonder succesvol. ‘Dat zijn de markten waarin de bestaande, grote logistiek dienstverleners vrijwel geen dekkend netwerk hebben. Daar is dus ruimte voor nieuwkomers die succesvolle businessmodellen uit andere markten kopiëren’, vertelt Wölfel, specialist transport and logistics industry bij McKinsey & Company.

Slechts 5 procent naar Europa

Aanvankelijk ging het meeste durfkapitaal naar start-ups in de Verenigde Staten (58 procent), maar dat is sterk gedaald tot 34 procent in 2019. De koppositie is overgenomen door China, goed voor 39 procent van het durfkapitaal. Zes van de tien start-ups met de meeste financiering komen inmiddels uit China. De rest van Azië ontvangt 18 procent van het durfkapitaal, waarvan de helft naar India gaat.

En Europa? Dat ontvangt slechts een schamele 5 procent, toont Wölfel. ‘Ook in andere sectoren ontvangt Europa minder durfkapitaal dan de Verenigde Staten en China, maar lang niet zo weinig als in de supply chain. En dat terwijl de Europese economie goed is voor 25 procent van de wereldeconomie. Met name in logistiek is Europa sterk. Europese logistiek dienstverleners nemen maar liefst 46 procent van de omzet in de wereldwijde logistieke markt voor hun rekening.’

De experts van McKinsey hebben wel een verklaring. Durfkapitalisten zien Europa als een risicomijdend continent met een grote regeldruk. ‘Bovendien blijft Europa ondanks de interne markt in de EU een gefragmenteerd werelddeel met verschillende landen, culturen en talen. De mogelijkheden voor start-ups om op te schalen zijn daardoor beperkt’, stelt Wölfel.

Van optimisme naar realisme

Dat de Europese markt gefragmenteerd is, blijkt ook uit het overzicht van Europese supply chain start-ups dat Supply Chain Media heeft samengesteld. Elk land heeft zijn eigen start-ups voor het huren van opslagcapaciteit of faciliteren van tenders voor logistieke diensten. In segmenten als last mile delivery, vrachtuitwisseling en supply chain visibility is het ronduit druk met start-ups. ‘Opvallend is de opkomst van start-ups met blockchain-oplossingen. Daar is het afgelopen jaar een groot deel van het durfkapitaal in Europa naartoe gegaan’, vertelt Martijn Lofvers, chief trendwatcher bij Supply Chain Media.

Dat veel start-ups het lastig hebben, blijkt uit de lijst met tien vragen die de start-ups elk halfjaar op verzoek van Supply Chain Media invullen. Het aanvankelijke optimisme heeft bij veel nieuwkomers plaatsgemaakt voor realisme. Het blijkt bijvoorbeeld lastiger dan gehoopt om pilots te starten bij potentiële klanten en die om te zetten in contracten. Lofvers: ‘Als we met start-ups praten, valt op dat ze zichzelf allemaal vrij uniek vinden. Maar ons overzicht laat zien dat veel start-ups min of meer vergelijkbare oplossingen hebben. Enig realisme is wat dat betreft op z’n plaats.’

Profiteren van de pandemie

Voor veel start-ups is het sinds de start van de pandemie allesbehalve gemakkelijker geworden. Durfkapitalisten steken de helft minder geld in jonge bedrijven dan vorig jaar. Dat verkleint de kans op succes. ‘Toch zien we ook start-ups die profiteren van de crisis. Met name start-ups in fulfilment en nieuwkomers in pakketvervoer profiteren van de onverwachte stijging in e-commerce. Ook tonen durfkapitalisten meer interesse in start-ups voor supply chain visibility. Die hebben hun waarde bewezen tijdens de pandemie’, vertelt Hausmann.

Wat zijn de vragen die bedrijven in de logistiek moeten beantwoorden met het oog op de toekomst? Investeerders dienen te blijven zoeken naar inefficiënties in de supply chain die vatbaar zijn voor disruptie. Voor start-ups blijft de uitdaging hoe ze schaalgrootte kunnen realiseren en winstgevend kunnen worden. ‘Bestaande logistiek dienstverleners dienen een digitale strategie op te zetten, zodat ze de boot niet missen. Moeten ze start-ups overnemen? Ermee samenwerken? Of zelf een eigen start-up opzetten?’, aldus Hausmann, die besluit met een nuttig advies. ‘Je kunt pas oordelen over innovaties als je ze hebt getest. Dat geldt voor zowel investeerders als verladers en logistiek dienstverleners. Ga met start-ups aan de slag en leer van hen.’