Let op: uw vaarbewijs is verlopen

Dat verandering de enige constante is, en onzekerheid de enige zekerheid, hebben diverse filosofen ons de afgelopen eeuwen al vaker verteld. Niets nieuws dus, maar toch begin ik ermee. Omdat ook ik een gewoontedier ben. Onze hersenen zijn uitermate goed geëvolueerd om gedrag te automatiseren naar routines in de hersenstam. Dan hoeven we immers minder na te denken, wat minder energie kost, en dat is weer gunstig voor onze overlevingskans. Terwijl we van Darwin moeten veranderen, wil ons systeem dat niet. Ziehier een interessante paradox.

Door Joep van den Tillaart

En in wat voor unieke tijd leven we dan. De persconferentie van minister-president Mark Rutte op 15 april was wat dat betreft veelzeggend: ‘In die zin varen we op zicht. We hebben geen kompas’, aldus Rutte. Vadertje Staat die het ook niet meer weet. Resultaten uit het verleden gaven al niet altijd een garantie voor de toekomst, maar die garantie is nu ook echt verlopen. Een nieuwe realiteit waar we onze weg in moeten vinden, als burgers en als bedrijven.

Toch zijn sommige dingen nu wezenlijk anders dan voorheen. En een ervan is ontegenzeggelijk de grote hoeveelheid data die dagelijks, tot real-time, gemeten en opgeslagen wordt. En waarmee we in de toenemende complexiteit patronen kunnen herkennen die voor het menselijk oog verborgen blijven. Die data hebben we ook niet alleen ‘op zicht’, maar kunnen als kompas gebruikt worden voor drie bestemmingen: digitale innovatie, procesoptimalisatie en risicomanagement.

Digitale innovatie

Hoe kan ik nieuwe datadiensten ontwikkelen op basis van mijn eigen data, externe databronnen en een dosis creativiteit? Hoe kijk ik naar mijn data als een asset waar ik waarde uit kan halen? Een mooi voorbeeld is Nora: een kunstmatig intelligente warehouse-planner die wij hiervoor hebben ontwikkeld met Rhenus Logistics. De aansturing van het warehouse wordt hierin volledig overgenomen door Nora. Zij bepaalt hoe orders worden gebatcht, hoe de picklijsten eruitzien, wie welke rondjes loopt en wanneer dit gebeurt, zodat de workload in het warehouse wordt gebalanceerd. Machine learning: Nora houdt van veranderingen.

Procesoptimalisatie

Hoe kan ik met behulp van data meer grip krijgen op mijn processen en hierop kostenbesparingen realiseren met behulp van technieken als process mining, Robot Process Automation (RPA), artificial intelligence (AI) en wiskundige optimalisatie? Dat kan in het visualiseren en robotiseren van administratieve processen, bijvoorbeeld binnen Inkoop of Finance. Hoe loopt mijn proces nu echt? Wat zeggen de data? En dan niet op basis van ervaring, maar gewoon op basis van de feiten. Repeterende handelingen kunnen veelal door RPA worden overgenomen. Minder fouten, geen achterstanden, minder kosten en meer tijd voor medewerkers om echt iets toe te voegen in het proces door bijvoorbeeld uitzonderingen op te pakken. Maar ook door de keuzes die in deze processen worden gemaakt intelligenter te maken met AI. Vooral in taken als het maken van eenvoudige keuzes uit een beperkt aantal vaststaande opties zijn hierin goede resultaten geboekt.

Risicomanagement

Hoe beheers ik mijn risico’s en maak ik robuustere keuzes? Dat begint met erkennen dat de toekomst onzeker is. En deze onzekerheid omarmen en hierop anticiperen vanuit scenariodenken. Een mooi voorbeeld van wat nood ineens mogelijk maakt, zagen wij recent bij het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Het JBZ moest in het vroege stadium van de coronacrisis een coronaziekenhuis van vijf afdelingen opzetten naast het ‘reguliere’ ziekenhuis. Wat verwachten we aan instroom aan nieuwe patiënten op de Spoedeisende Hulp (SEH) en wat gaat er doorstromen naar andere afdelingen? Welke specialisten moeten we gaan omscholen, waar, wanneer in te zetten en hoeveel? Om die puzzel snel te kunnen maken, hebben we binnen een week samen het Capaciteitsmodel Covid-19 ontwikkeld dat elke dag voorspelt welke bezetting aan specialisten er nodig is voor de komende twee weken vanuit diverse scenario’s.

Opnieuw leren varen dus. Niet alleen op ervaring en op zicht, maar ook op een datakompas. En dan zijn er natuurlijk genoeg onder ons die ‘ervaring’ als hun belangrijkste persoonlijke asset zien binnen de organisatie. Onderbuik boven onderbouwd. ‘Laat mij maar lekker op zicht varen, dat doe ik al jaren.’ Voor die ‘ervarenen’ heb ik één tip: Gij zult Google maar eens bevragen op Edward John Smith.

Joep van den Tillaart is partner bij data science-adviesbureau Pipple